Nazwa tej miejscowości pochodzi od staropolskiego imienia „Bacz”, które wywodzi się od słów baczyć, czyli uważać.
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1398 roku, w tymże właśnie roku książę Janusz I wynagrodził za zasługi w służbie książęcej niejakiego Stanisława z Bacz (de Bacze) herbu Dołęga i jego bratanka Pawła, nadając im ziemie w pobliżu Nowogrodu. Stanisław z Bacz herbu Dołęga został też wynagrodzony przez księcia w 1409 roku następnymi nadaniami ziemskimi. Wynika z tego, że w ostatnich latach XIV wieku istniała już osada zwana Bacze.
Potomkowie Stanisława i Pawła przyjęli nazwisko Baczewscy herbu Dołęga. W drugiej połowie XV wieku notuje się rycerza Pawła Baczewskiego z tej wsi. Według spisu podatkowego z 1578 roku istniał już podział wsi na dwie części Bacze Antiqua (dziś Bacze Mokre) i Bacze Zbrzeznicza (dziś Zbrzeźnica).
Baczewscy mieszkali tu tworząc osadę szlachecką, sami uprawiali ziemię w swojej wsi, ale nie dla wszystkich potomków rodu starczało miejsca i z czasem Baczewscy przenieśli się do innych rejonów dawnej Rzeczpospolitej, notowani byli na Pomorzu, w ziemi wiskiej i czerskiej. Mieszkali też cały czas w tej wsi. Niewiele pozostało po nich śladów, ponieważ był to ubogi ród rycerski. Wiadomo jednak, że niejaki Andrzej Baczewski był na elekcji królewskiej Jana Kazimierza (1648) i reprezentował właśnie ziemię łomżyńską.
Z czasem w wyniku przekazywania córkom części ziemi, oraz sprzedaży gruntów, w Baczach Mokrych zamieszkali też przedstawiciele innych rodów. Regestr Diecezjów z 1784 roku informuje o następujących właścicielach części gruntów: Baczewscy, Gronostayscy, Krajewscy, Nowowiejski, Sierzputowski i Zambrowski. Gronostayscy herbu Jezierza pochodzi z Gronostaj w powiecie zambrowskim, byli notowani już w XV wieku. Krajewscy herbu Jasieńczyk również pochodzili z tych okolic, z Krajewa. Nowowiejscy herbu Jasieńczyk wywodzili się z ziemi łomżyńskiej z Nowej Wsi, również Sierzputowscy herbu Dąbrowa oraz Zambrowscy byli potomkami miejscowej drobnej szlachty.
W początkach XIX wieku Bacze Mokre były średniej wielkości osadą.
W 1827 roku było tu 20 domów i 146 mieszkańców.
Wśród szlachty zawsze szczycono się swoim pochodzeniem. Na szczególny szacunek zasługiwali ci, którzy potrafili udowodnić swoje pochodzenie, ciągłość rodu. W pierwszej połowie XIX wieku władze carskie rozpoczęły weryfikację licznej szlachty polskiej. W odpowiednich urzędach należało udowodnić swoje szlacheckie pochodzenie. Nie wszystkim dawnym rycerzom to się udawało, szczególnie problemy miały ubogie rody szlacheckie z zaścianków szlacheckich. Warto wspomnieć, że Baczewscy, mimo iż nie należeli do bogatej szlachty, zdołali przed urzędnikami carskimi udowodnić swoje pochodzenie szlacheckie. W latach 1851–1861 swoje pochodzenie od Stanisława z Bacz, żyjącego w XV wieku udowodnili: Ignacy i Stanisław synowie Dominika, Maciej i Wojciech synowie Rocha, Stanisław syn Wojciecha oraz Walenty syn Benedykta, otrzymali herb Lubicz, który czasem używali rycerze z Bacz.
Bacze były typową wsią zamieszkałą przez drobną szlachtę. Pełno tu było niewielkich drewnianych dworów. Budownictwo szlacheckie było głównie drewniane, poszyte słomą. Jednak obszernością i wyposażeniem starano się wyróżniać od chat chłopskich. W środku zazwyczaj była sień, a po bokach dwie izby, z których jedna była alkierzem. Wyposażenie w sprzęty było ubogie. Całość ogrodzona była płotem z chrustu lub żerdzi. W pobliżu takiego dworu były zazwyczaj chałupy o czterech izbach zwane czworakami. Mieszkali tam poddani chłopi i służba. Tak opisuje chaty ubogiej szlachty XVIIIwieczny pamiętnikarz J. Kitowicz „Małej szlachty mieszkania nie różniły się od chłopskich chałup, snopkami częstokroć poszywane. W tym tylko różnica była, iż przed szlacheckim dworkiem musiały być koniecznie wrota wysokie, choć podwórze całe było płotem chruścianym ogrodzone, i druga, że dworek szlachcica miał dwie izby po rogach a sień w środku, gdy przeciwnie u chałupy chłopskiej sień jest z czoła a za nią izba, a w tyle komora”.
Cechą wyróżniającą wsie szlacheckie było wielkie rozdrobnienie gruntów. Szlachcie cały czas towarzyszyły działy rodzinne, tworząc skomplikowaną strukturę własności. Każdy posiadał niewielkie gospodarstwo, często złożone z kilku lub więcej fragmentów, posiadał też części łąk i borów.
Przez cały XIX wiek Bacze Mokre były wsią szlachecką, ziemia była podzielona między poszczególnych potomków rodów szlacheckich. Ludność pochodzenia chłopskiego była w mniejszości. W 1867 roku Bacze Mokre włączono do gminy Puchały.
Wsie zaściankowe sprawiały pewien kłopot rosyjskiemu zaborcy. W ich państwie nie było tak wielkiej ilości szlachty. Dodatkowo szlachta polska, szczególnie pochodząca właśnie z takich zaścianków, była nastawiona bardzo patriotycznie, stanowiła główną siłę powstań narodowych. Z tego powodu zaborca odmawiał nawet tworzenia samorządów wiejskich, tak jak w zwykłych wsiach włościańskich. Władze zezwoliły na wybór sołtysa w takich miejscowościach dopiero w kilka lat po wejściu ukazu o samorządzie.
Według danych z 1891 roku w tej wsi było 38 gospodarzy drobnoszlacheckich, średnio posiadali po 3,4 ha ziemi, w sumie uprawiano 130 ha.
W czasie spisu powszechnego z 1921 roku w Baczach Mokrych było 61 domów i 349 mieszkańców. Wśród mieszkańców był jeden prawosławny Rosjanin, wieś należała do gminy Puchały w powiecie łomżyńskim.
Pod koniec 2012 roku wieś liczła 120 mieszkańców (28 domów), na dzień 31 lipca 2016 r. wieś liczy 124 mieszkańców (47 domów).
Obecnie sołtysem jest Joanna Modzelewska.
Bacze Mokre
- Przejdź do - strona Następna
- Pobierz artykuł w formie pliku Pdf
- Drukuj treść tego artykułu
- Powrót do poprzedniej strony
- Kontakt na stronie Kontakt