Około 1417 roku książę Janusz I nadał 10 włók zwanych Lipniki między Dobrochami a Lutostanią Stanisławowi, Mikołajowi i Piotrowi z Pęsów koło Raciąża. Był to początek tej wsi, nazwanej tak na pamiątkę rodowej miejscowości.
Rycerze z tej osady przyjęli nazwisko Pęski herbu Ramult. Z czasem część rodu przeniosła się do ziemi wiskiej. Większość z nich była ubogą szlachtą, ale zdarzały się też jednostki wybitne, należał do nich: Jan Pęski dworzanin królewski (1583). W połowie XVI wieku dziedzicem wsi był Mikołaj Pęski, po nim dziedziczył Marcin, a następnie Grzegorz. Grzegorz Pęski miał syna Jana, a ten syna Cypriana kolejnego współdziedzica Pęsów. Cyprian Pęski z małżeństwa z Antoniną Kotewską posiadał synów: Stanisława, Józefa, Pawła i Franciszka, żyjących w pierwszej połowie XIX wieku. Wśród nich współdziedzicem Pęsów był Stanisław.
Jednak nie tylko Pęscy byli właścicielami wsi. Ziemie dziedziczyli synowie, ale też córki i w postaci posagu część ziemi przeszła na własność innych rodów. Według danych z 1784 roku w tej miejscowości dziedziczyła liczna szlachta: Gacki, Lutostański, Pęscy (Cyprian Pęski), Rykaczewscy, Szabłowscy i Zalewski.
Warto wspomnieć, że w tej wsi urodził się w 1805 roku Józef Gacki , który skończył studia w Warszawie, studiował języki starożytne i historię Polski. Uczył w szkołach wojewódzkich, napisał wiele dzieł naukowych dotyczących starożytności oraz historii Polski, szczególnie sandomierskiego. Był księdzem i proboszczem w Jedlni, za udział w powstaniu styczniowym doznał licznych represji.
W każdym domu w tej wsi mieszkał inny ród szlachecki. W 1827 roku było tu 9 domów (dworów) i 110 mieszkańców. Uwłaszczenie ziemi dworskiej nie obejmowało tej wsi z uwagi na brak osób pochodzenia chłopskiego. Pęsy włączono do gminy Puchały, w XIX wieku nazwę zapisywano jako Pęsy Lipno.
W 1891 roku w tej wsi było 18 szlacheckich gospodarzy, posiadali średnio po 9,4 ha ziemi. Według danych z 1921 roku w Pęsach naliczono 17 domów i 115 mieszkańców.
Pod koniec 2012 roku wieś liczyła 78 mieszkańców (17 domów), na dzień 31 lipca 2016 r. wieś liczy 76 mieszkańców (22 domy).
Obecnie sołtysem jest Stanisław Milewski.
Pęsy-Lipno
- Przejdź do - strona Poprzednia
- Przejdź do - strona Następna
- Pobierz artykuł w formie pliku Pdf
- Drukuj treść tego artykułu
- Powrót do poprzedniej strony
- Kontakt na stronie Kontakt